افزایش قد نوجوانان و مقابله با پوکی استخوان

 طبق گفته استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران  ۱۷ درصد از جمعیت ایران از بیماری پوکی استخوان  یا استئوپروز رنج می برند و بر اساس آمار تا سال ۱۴۰۰ تعداد سالمندان ایزان به ۱۰ میلیون نفر میرسد و میزان پوکی استخوان در استان های شمالی مانند مازندران و گلستان بیشترین تعداد است و پس از آن استان های تهران و آذربایجان رتبه بیشترین امار پوکی استخوان را داراست”لینک خبر

رشد کودکان از زمان نوپایی تا نوجوانی روند سریعی را پیش می گیرد. البته کیفیت این روند تا حد زیادی بستگی به سبک زندگی و نوع تحرکات و تغذیه در سالهای اولیه زندگی دارد.

استئوپروز(Osteoporosis) یا پوکی استخوان

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان یا استئوپروز (osteoporosis)  ازمشکلاتی است که امروزه نه تنها سالمندان بلکه جوانان و حتی نوجوانان را هدف قرار داده و عدم فعالیت جسمانی و تغذیه نامناسب به آن دامن زده است.آمارها نشان میدهد جوانان در سنین ۳۵ الی ۴۰ بیش از سایر سنین در معرض پوکی استخوان هستند و مقابله با این بیماری در این سنین بسیار اثر گذار است به نحوی که آینده فرد را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

آمار و همه گیر شناسی(epidemiology)

در ایالات متحده، ۱/۵ میلیون شکستگی ناشی از استئوپروز در سال دیده می‌شود که تقریبا هفتصد هزار مورد آن در مهره‌های کمر و گردن، و دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و رخ می‌دهند.

شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰٪ است.

بیش از ۵۰٪ بیماران مبتلا به شکستگی لگن قادر به بازگشت به حالت ایستاده قبلی نبوده و تقریباً ۱۰٪ آنان نیاز به تسهیلات مراقبتی دراز مدت خواهند داشت.

سه چهارم شکستگی‌های لگن در زنان رخ می‌دهد.

جالب است بدانیم در زن‌ها پوکی استخوان در سن ۳۵ سالگی آغاز می‌گردد و نیازمند توجه فراوان است. این موضوع اهمیت اثر پوکی استخوان بر زندگی فردی را نشان میدهد.

<تصویر پایین استخوان دچار پوکی استخوان شده است و تصویر بالا استخوان طبیعی است

علایم

برخلاف بسیاری از بیماری‌های مزمن که علائم و نشانه‌های متعددی دارند، استئوپروز تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود یک بیماری خاموش و بدون علامت است. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان، شکستگی‌هایی هستند که به طور معمول در افراد سالم رخ نمی‌دهد. اکثر شکستگی های ناشی از اوستئوپروز در  لگن و  پس از سقوط رخ می‌دهند، اما دو سوم شکستگی‌های مهره‌ای به صورت خاموش بوده و با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ می‌دهند.
بیماری پوکی استخوان ممکن است تا چندین دهه بدون هیچ علائمی مخفی بماند، زیرا تا زمانی که استخوانی نشکند، این بیماری باعث بوجود آمدن هیچ نشانه ای نمی شود. ا

ز این رو، ممکن است بیماران تا زمانی که از یک شکستگی استخوان دردناک رنج نبرند، متوجه پوکی استخوان نشوند. نشانه ای که عموما با این شکستگی ها ظاهر می شود، درد است و محل درد به محل شکستگی بستگی دارد.

علائم پوکی استخوان در بین مردان مشابه علائم پوکی استخوان در بین زنان است. شکستگی ستون فقرات(مهره ها) باعث دردی منتشر شونده است از کمر تا پهلوها گسترش پیدا می کند.

با گذشت زمان، شکستگی های متوالی ستون فقرات منجر به کمردرد مزمن و همچنین کاهش قد و خمیدگی ستون فقرات به دلیل له و خرد شدن مهره ها می شود. له و خرد شدن ستون فقرات باعث می شود که فرد در ناحیه کمر دچار قوز شود که اصولا در بین افراد سالخورده مشاهده می شود.قوز کمر که به سن ارتباط دارد اغلب پس از پوکی استخوان ایجاد می شود و منجر به ضعف استخوان های ستون فقرات شده، تا حدی که استخوان ها یا ترک برمی دارند و یا فشرده می شوند.
پوکی استخوان باعث بوجود آمدن شکستگی های ناشی از فشار در حین راه رفتن یا زمین خوردن بوجود می آید. شکستگی ای که در طول فعالیت های روزمره بوجود می آید شکستگی فشاری یا صدمه جزئی نامیده می شوند. برای مثال بعضی از موارد شکستگی لگن ناشی از زمین خوردگی است. در صورت ابتلا به پوکی استخوان، با یک لیز خوردن و زمین خوردن جزئی نیز فرد دچار شکستگی لگن می شود. شکستگی های لگن همچنین پس از عمل جراحی به زحمت و به کندی بهبود پیدا می کنند، زیرا استخوان به خوبی بهبود پیدا نمی کند.در بیماری پوکی استخوان با از بین رفتن استخوان های کف پا بیمار دچار درد کف پا می شود.

علل بیماری

این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران میزان هورمون استروژن  در بدن زنان بسیار کم می‌شود.

همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود. در شرایط کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، بدن این کمبود را از بافت‌های استخوانی می‌گیرد و این کار در طول زمان باعث فقر استخوان‌ها از لحاظ مواد معدنی و در نتیجه پوکی استخوان می‌گردد. همچنین با بالا رفتن سن تخریب بافت استخوانی بیش از ساخت آن می‌شود و با گذشت زمان و در دوران کهنسالی این عارضه بروز می‌کند. برخی از بیماری‌ها مثل پرکاری تیروئید، کم‌کاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید، بیماری کوشینگ و دیابت و مصرف برخی داروها مثل کورتن و لووتیروکسین ٬فورزماید، هپارین ٬فنیتوئین نیز در طول زمان باعث پوکی استخوان می‌گردند. عوامل دیگری نیز مثل کم‌تحرکی یا کمبود وزن بیش از ۱۰٪ نسبت به وزن دوران جوانی یا بی‌ام‌آی کمتر از ۱۹ ٬عوامل وراثتی و اعتیاد به الکل باعث پوکی استخوان هستند. پیشتر باور بر این بود که مصرف بیش از اندازه کافئین از فاکتورهای خطر است اما تحقیقات تازه نشان می‌دهد ارتباط زیادی بین استئوپروزی و مصرف کافئین وجود ندارد

تشخیص

تشخیص استئوپروز معمولاً به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان مسجل می‌شود.رادیوگرافی‌ها می‌توانند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند،ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمی‌شود.عکس‌های پرتونگاری شاخص خوبی برای تشخیص استئوپروز نیستند زیرا نفوذ کم یا بیش از حد اشعه در فیلم عکاسی روی کیفیت آن تأثیر می‌گذارد، از این‌رو رادیوگرافی‌ها راهنماهای خوبی برای پی بردن به استئوپروز نیستند و غالباً تشخیص براساس سنجش تراکم مواد معدنی استخوان مسجل می‌گردد.

درمان شامل موارد زیر می شود

مصرف دارو

در بعضی موارد قرص و دارو برای پوکی استخوان تجویز می شود، از جمله این موارد عبارتست از پوکی استخوان با بررسی تراکم استخوان تشخیص داده شده باشد، چه شکستگی داشته باشید چه نداشته باشید و یا شکستگی استخوان اتفاق افتاده است و آزمایشات تراکم استخوان نشان می‌دهند که استخوان‌های کم تراکمی دارید، اما هنوز به بیماری مبتلا نشده اید. داروهایی که برای درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرند از قرار زیر است:
بیسفوسفونات داروهای اصلی که برای جلوگیری ودرمان پوکی استخوان شدید در بین زنان پیش از یائسگی مصرف می‌شود)
استروژن ها، تری پاراتید، رالوکسیفن و کلسی تونین)

روش مگنت تراپی

در بیماران مبتلا به پوکی استخوان (استئوپروز) به علت کاهش تراکم بافت استخوان در قسمت های مختلف بدن ممکن است شکستگی هایی ایجاد شود یکی از بهترین و موثر ترین روش برای درمان و رفع این مشکل مگنت تراپی می باشد.
روش مگنت تراپی بر تحریک استخوان سازی و همچنین تجمع کلسیم در بافت استخوانی و درمان پوکی استخوان تاثیر بسیار زیادی دارد.
مگنت تراپی با میدان مغناطیسی ناشی از آهن ربا (یا وسایلی که جریان الکترومغناطیسی ایجاد می کند) به درون بدن نفوذ کرده و بر روی تک تک سلول ها تاثیر گذاشته و عملکرد سایر ارگان ها را بهبود می بخشد.

ریباندینگ تراپی یا ترامپولین

ورزش و نرمش تحت نظر فیزیوتراپ نقش مهمی در حفظ تراکم استخوانی در بین افراد مسن دارد. بعضی از ورزش‌هایی که برای کاهش احتمال شکستگی توصیه می‌شود از قرار زیر است:

ورزش‌های استقامتی پیاده روی، جاگینگ، تنیس
وزنه، دستگاه وزنه، باندهای کشی
ورزش‌های تعادلی مانند تای چی، یوگا
دستگاه زیر بغل نشسته )روئینگ نشسته)

از انجام هر گونه ورزشی که احتمال زمین خوردگی وجود دارد پرهیز کنید، سراغ ورزش‌های پر برخورد که باعث شکستگی در بین افراد مسن می‌شود، نروید.

درمان خانگی

عادات غذایی که در جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان مفید هستند، در درمان آن نیز بکار می روند. غذایی سالم و سرشار ویتامین دی و کلسیم مصرف کنید. تمرینات ورزشی که دربرگیرنده وزنه برداری است را به صورت منظم انجام دهید. این دو کار باعث محافظت بیشتر از استخوان ها می شود. همیشه قبل از شروع یک برنامه ورزشی برای اطمینان حاصل پیدا کردن از ایمن بودن آن با پزشک خود مشورت کنید.

دارو

پزشک برای زنان درمان جایگزینی هورمون استروژن را تجویز می کند. زیرا کاهش تولید استروژن منجر به از بین رفتن استخوان و بیماری پوکی استخوان می شود. این مساله در بین زنان پس از یائسگی بوجود می آید.تعدیل‌کننده های انتخابی گیرنده استروژن ( SERM) روش درمانی مشابه دیگری هستند.داروهای دیگری که از پوسیدگی استخوان جلوگیری می کند شامل کالسی تونین و بیوفوسفونات هایی مثل الندرونات می شود. این داروها باعث محافظت بیشتر از استخوان          می شوند.

ورزش و حرکات اصلاحی

ورزش منظم بسیار اهمیت دارد. بزرگسالان بین ۱۹ تا ۶۴ سال باید هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ( دو ساعت و نیم) فعالیت های هوازی متوسط تا شدید مثل دوچرخه سواری یا پیاده روی سریع را انجام دهند. تمرینات ورزشی تحمل وزن و استقامتی برای بهبود تراکم استخوان و کمک به جلوگیری از پوکی استخوان اهمیت دارند. بزرگسالان ۱۹ تا 64 ساله در کنار ورزش های هوازی باید کار کردن بر تمامی گروه های عضلانی اصلی خود که شامل پا، کفل، کمر، شکم، سینه، شانه و بازو می شود، هفته ای بین دو تا چند روز ورزش های استقامتی انجام دهند. اگر پزشک تشخیص دهد که به بیماری پوکی استخوان دچار شده اید، بهتر از قبل از انجام هر برنامه ورزشی با پزشک عمومی در مورد مفید بودن آن برای شما مشورت کنید.

ورزش های تحمل وزن

ورزش های تحمل وزن تمارینی هستند که در آنها پا و ساق پای شما وزن شما را تحمل می کند و در پیشگیری از پوکی استخوان موثر هستند. تمارین تحمل وزن پرفشاری مثل دویدن، پرش، رقص، ایروبیک و حتی بالا و پایین پریدن همگی برای استحکام عضلات، رباط ها و مفاصل مفید هستند. در حین انجام این تمارین، کفشی را بپوشید که از ساق پا و پای شما به خوبی محافظت می کنند. افرادی که بیش از ۶۰ سال سن دارند نیز می توانند این نوع تمرینات ورزشی را انجام دهند. تمارین تحمل وزن مخصوص این افراد شامل پیاده روی تند، تناسب اندام یا تنیس می شوند. با این حال، شنا و دوچرخه سواری ورزش تحمل وزن به حساب نمی آیند.

ورزش های مقاومتی

در ورزش های مقاومتی از استحکام عضله استفاده می شود.در این نوع تمارین تاندون ها باعث کشیده شدن استخوان ها و در نتیجه استحکام استخوان ها می شوند. از نمونه های ورزش های مقاومتی می توان به شنا، وزنه برداری یا استفاده از وزنه در باشگاه می توان اشاره کرد. باشگاه برای شما یک برنامه ورزشی ارائه می دهد.این برنامه به شما نشان می دهد که چگونه می توان از تجهیزات استفاده کرد و چه ورزش هایی مناسب حال شما هستند. در صورتی که در مورد نحوه استفاده از تجهیزات باشگاه یا انجام یک نوع ورزش خاص مطمئن نیستید، از مربی سوال کنید. در صورتی که به پوکی استخوان مبتلا هستید قبل از انجام ورزش های مقاومتی با پزشک خود مشورت کنید.

تغذیه

داشتن رژیم غذایی متعادل و سالم برای هر کسی توصیه می شود. این کار باعث جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری های شدید مثل بیماری های قلبی، دیابت و انواع مختلف سرطان و همچنین بیماری پوکی استخوان می شود.

کلسیم در چه غذاهایی موجود است؟

1- برای داشتن استخوان های قدرتمند هر روز باید حداقل ۷۰۰ میلی گرم کلسیم توسط بدن جذب می شود. این میزان تقریبا برابر با یک پیمانه شیر است.

2-همچنین کلسیم در بعضی از غذاها مثل سبزیجات سبز، میوه خشک شده، سویا و ماست یافت می شود.

3-ویتامین دی برای داشتن استخوان ها و دندان های سالم ضرورت دارد، زیرا به بدن در جذب کلسیم کمک می کند. ویتامین دی در تخم مرغ، شیر و ماهی روغنی یافت می شود. با این حال، ویتامین D بیشتر در پوست و در واکنش به نور خورشید ایجاد می شود.

قرار گیری در معرض نور خورشید در مدت کوتاه بدون استفاده از کرم ضد آفتاب (ده دقیقه در روز) در سراسر تابستان ویتامین D کل سال شما را تامین می کند. در صورتی که احتمال نرسیدن میزان ویتامین دی کافی از طریق رژیم غذایی یا سبک زندگی وجود دارد، می توانید مکمل های ویتامین دی را مصرف کنید.

توصیه می شود که بزرگسالان هر روز ۱۰ میکروگرم ویتامین دی مصرف کنند تا از ابتلا به بیماری پوکی استخوان پیشگیری شود. میزان ویتامین دی برای کودکان عبارتست از ۷ میکروگرم برای کودکان زیر شش ماه و ۸.۵ میکروگرم برای کودکان بین شش ماه تا شش سال.

 در پژوهشی پوکی استخوان (استئوپروز) در مردان بالای ۵۰ سال و زنان یائسه، و استئوپروز در مردان کمتر از ۵۰ سال و زنان قبل از سن یائسگی مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که شیوع پوکی استخوان (استئوپروز) و کاهش توده استخوانی در مردان با شیب بیشتری در حال افزایش است و از آنجایی که میزان مرگ و میر به دنبال شکستگی در مردان بیشتر از زنان است، اهمیت موضوع بیشتر می‌شود.[۲۷]

منابع
۱. ↑ پرش به بالا به:۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ آیور. ج بنجامین، رابرت. سی گریگز، ادوارد ج وینگ. «بیماری‌های دستگاه ایمنی و بافت همبند (روماتولوژی)». در مبانی طب داخلی سیسیل. ترجمهٔ محسن ارجمند، علی خلوت، توحید نجفی. ویرایش اکبر سیف. چاپ اول. تهران: ارجمند، ۱۳۸۹. ISBN 978-964-496-278-3.
۲. ↑ پرش به بالا به:۲٫۰ ۲٫۱ Edward R. Rosick. «Diabetes Increases Risk for Bone Fracture» ‎(انگلیسی)‎. Life Enhancement. بازبینی‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۱.
۳. ↑ پرش به بالا به:۳٫۰ ۳٫۱ Ricardo Vallejo. «Current Management of Osteoporotic Spine Fractures»‎(انگلیسی)‎ (PDF). Perspectives In Neuroscience، ژوئن ۲۰۰۳. بازبینی‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۱.
۴. پرش به بالا↑ Eric Barefield. «Osteoporosis-Related Hip Fractures Cost $13 Billion to $18 Billion Yearly» ‎(انگلیسی)‎. PDF. Moving Toward Healthier Diets، آوریل ۱۹۹۶. بازبینی‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
۵. پرش به بالا↑ /[www.wholeliving.com http://www.wholeliving.com/136221/10-aging-hazards-exposed/@center/144791/healthy-every-age#/134124]
۶. پرش به بالا↑ information center/osteoporosis/osteoporosis.htm پوکی استخوان چیست؟
۷. پرش به بالا↑ پوکی استخوان را بشناسیم
۸. پرش به بالا↑ پوکی استخوان
۹. پرش به بالا↑ Waugh, EJ; Lam, MA, Hawker, GA, McGowan, J, Papaioannou, A, Cheung, AM, Hodsman, AB, Leslie, WD, Siminoski, K, Jamal, SA, Perimenopause BMD Guidelines Subcommittee of Osteoporosis, Canada (2009 Jan). “Risk factors for low bone mass in healthy 40-60 year old women: a systematic review of the literature”. Osteoporosis international: a journal established as result of cooperation between the European Foundation for Osteoporosis and the National Osteoporosis Foundation of the USA 20 (1): 1–۲۱. doi:10.1007/s00198-008-0643-x. PMID 18523710 Check |pmid= value (help).Check date values in: |date= (help)
۱۰. پرش به بالا↑ «Osteoporosis and Bone Fracture» ‎(انگلیسی)‎. Nursing Care. بازبینی‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
۱۱. پرش به بالا↑ David M Reid. «Your bones and osteoporosis: What every man, woman and child should know» ‎(انگلیسی)‎. PDF. The National Oseteoporosis Society. بازبینی‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
۱۲. پرش به بالا↑ http://www.nos.org.uk/NetCommunity/Document.Doc?id=425
۱۳. پرش به بالا↑ Osteoporosis
۱۴. پرش به بالا↑ http://etd.lib.fsu.edu/theses_1/available/etd-10292008-085727/unrestricted/YuXThesis.pdf
۱۵. پرش به بالا↑ MyHomeDoctorPC – Our Services
۱۶. پرش به بالا↑ Articles> University of Pretoria
۱۷. پرش به بالا↑ Pathologic Fracture
۱۸. پرش به بالا↑ Different Types Of Bone Fractures | LIVESTRONG.COM
۱۹. پرش به بالا↑ THE MERCK MANUAL OF GERIATRICS, Ch. 22, Fractures
۲۰. پرش به بالا↑ Lam, MA, Hawker, GA, McGowan, J, Papaioannou, A, Cheung, AM, Hodsman, AB, Leslie, WD, Siminoski, K, Jamal, SA, Perimenopause BMD Guidelines Subcommittee of Osteoporosis, Canada. «Risk factors for low bone mass in healthy 40-60 year old women: a systematic review of the literature» ‎(انگلیسی)‎. steoporosis international: a journal established as result of cooperation between the European Foundation for Osteoporosis and the National Osteoporosis Foundation of the USA، ژانویه ۲۰۰۹. بازبینی‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۱.
۲۱. پرش به بالا↑ Melton LJ. «Epidemiology worldwide» ‎(انگلیسی)‎. Endocrinol. Metab. Clin. North Am، ۲۰۰۳. بازبینی‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۱.
۲۲. پرش به بالا↑ Satoshi Kasai و Feng Li, Junji Shiraishi, Qiang Li, Kunio Doi. «Computerized detection of vertebral compression fractures on lateral chest radiographs: Preliminary results with a tool for early detection of osteoporosis» ‎(انگلیسی)‎. وب‌گاه. The International Journal of Medical Physics Research and Practice، ۲۰۰۶. بازبینی‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
۲۳. پرش به بالا↑ Phyllis Carolyn Leppert, Jeffrey F. Peipert. «Osteoporosis and Complications». در Primary care for women. چاپ دوم. فیلادلفیا: LIPPINCOTT WILLIAMS&WILKNS، ۲۰۰۴.
۲۴. پرش به بالا↑ درمان پوکی استخوان با هورمون رشد . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)http://www.irna.ir]
۲۵. پرش به بالا↑ «اخبار – گردش مالی ۲۴ هزار میلیارد تومانی شیر در کشور/حذف تولیدات لبنی ایران از بازار عراق به دلیل موضوع پالم». پایگاه اطلاع‌رسانی صنایع غذایی و کشاورزی ایران. ۲۰۱۴-۰۸-۳۱. بازبینی‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۳۱.
۲۶. پرش به بالا↑ ۲۰ درصد زنان ایرانی بالای ۵۰ سال دچار درجاتی از کاهش تراکم استخوان هستند . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
۲۷. پرش به بالا↑ افزایش ابتلا به پوکی استخوان در مردان ایرانی . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)http://www.irna.i
.